Bạn cần lưu ý gì khi xây dựng thiết kế Viện dưỡng lão?
Trong bối cảnh dân số Việt Nam đang già hóa nhanh chóng, việc thiết kế và thi công các bệnh viện dưỡng lão hay trung tâm chăm sóc người cao tuổi trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Những cơ sở này không chỉ là nơi cung cấp dịch vụ y tế mà còn phải tạo ra một môi trường sống an toàn, thân thiện, hỗ trợ sức khỏe thể chất và tinh thần cho người cao tuổi. Bài luận này sẽ phân tích chi tiết các lưu ý quan trọng trong quá trình thiết kế và thi công, dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế và quy định pháp lý tại Việt Nam. Từ việc tuân thủ pháp luật đến các yếu tố an toàn, thiết kế không gian, vật liệu, và vận hành, mục tiêu là xây dựng một mô hình bền vững, nhân văn, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của xã hội.
Tuân thủ quy định pháp lý và tiêu chuẩn tại Việt Nam.
Việc tuân thủ các quy định pháp lý là nền tảng đầu tiên và quan trọng nhất khi thiết kế và thi công các cơ sở chăm sóc người cao tuổi. Tại Việt Nam, Luật Người cao tuổi năm 2009 (Luật số 39/2009/QH12) nhấn mạnh quyền được chăm sóc sức khỏe của người cao tuổi, đồng thời khuyến khích đầu tư từ tư nhân vào các cơ sở dưỡng lão. Nghị định 103/2017/ND-CP quy định rõ các điều kiện thành lập cơ sở, bao gồm vị trí dễ tiếp cận, không khí sạch sẽ, nguồn nước và điện ổn định. Diện tích đất tối thiểu phải đạt 10-30 m² mỗi người tùy theo khu vực đô thị hay nông thôn, trong khi không gian sống cá nhân cần từ 6-8 m² mỗi người. Cơ sở phải bao gồm các khu vực sinh hoạt, bếp ăn, giải trí và liệu pháp nghề nghiệp, đồng thời trang bị thiết bị phù hợp cho người khuyết tật. Ngoài ra, Thông tư 35/2011/TT-BYT yêu cầu các cơ sở phải có bộ phận lão khoa với ít nhất 10% giường bệnh, hỗ trợ khám chữa bệnh tại chỗ hoặc liên kết với bệnh viện gần nhất, ưu tiên cho người cao tuổi cô đơn hoặc khuyết tật. Quyết định 403/QD-BYT năm 2021 nhấn mạnh việc mở rộng mạng lưới dưỡng lão đến 100% xã hội hóa vào năm 2030, tích hợp công nghệ thông tin và đào tạo nhân viên chuyên sâu. Khi thiết kế, cần phân biệt nhu cầu theo giới tính, ví dụ phụ nữ thường cần hỗ trợ về cô đơn và tự chăm sóc, trong khi nam giới tập trung vào dinh dưỡng và hoạt động thể chất; theo khu vực, đô thị ưu tiên xã hội hóa còn nông thôn nhấn mạnh y tế và dinh dưỡng; và theo thu nhập, với dịch vụ giá rẻ dành cho người nghèo. Việc tuân thủ những quy định này không chỉ đảm bảo tính hợp pháp mà còn góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, tránh các rủi ro pháp lý sau này.
An toàn và tiếp cận.
An toàn là yếu tố cốt lõi trong thiết kế các cơ sở chăm sóc người cao tuổi, vì nhóm đối tượng này thường dễ bị ngã và gặp vấn đề về di chuyển. Phòng ngừa ngã đòi hỏi sử dụng sàn nhà chống trượt với hệ số ma sát cân bằng, tránh quá trơn hoặc quá nhám, kết hợp tay vịn hai bên hành lang có đường kính 38mm, cách tường 13cm và màu sắc tương phản để dễ nhận biết. Chiếu sáng phải đầy đủ, ít nhất 1000 lux vào buổi sáng và chiều, đồng thời loại bỏ các chướng ngại vật như thảm lỏng lẻo hoặc chuyển tiếp sàn cao thấp. Về tiếp cận cho người khuyết tật, cửa ra vào cần rộng ít nhất 1120mm và có thể mở tự động, kèm theo thang máy, đường dốc và nhà vệ sinh dễ tiếp cận với khoảng cách tường 750-900mm, thanh vịn gập được và màu sắc tương phản; không gian quay đầu xe lăn phải đạt 1500mm. An ninh và khẩn cấp cũng cần được ưu tiên với hệ thống gọi khẩn cấp, camera giám sát, cửa chống cháy và hàng rào an toàn cho khu vực ngoài trời cao 1.8m, không thể leo được. Ngoài ra, tránh phản xạ ánh sáng bằng cách chọn giá trị phản xạ ánh sáng (LRV) sàn từ 40-60, với sự chênh lệch ít nhất 30 độ giữa tường và sàn để giảm chói mắt, đặc biệt hữu ích cho người cao tuổi có vấn đề thị giác. Những biện pháp này không chỉ giảm thiểu tai nạn mà còn tạo cảm giác tự tin, độc lập cho cư dân.
Thiết kế không gian và bố cục.
Thiết kế không gian cần hướng đến việc tạo môi trường giống như ngôi nhà hơn là bệnh viện, giúp người cao tuổi cảm thấy thoải mái và gắn bó. Mô hình hộ gia đình nhỏ là lựa chọn lý tưởng, giới hạn 10-14 người mỗi mô-đun, kết nối thành khu phố với 24 người và cộng đồng lớn hơn lên đến 120 người; ưu tiên xây dựng một tầng nếu có thể, sử dụng vật liệu gỗ, màu sắc ấm áp và cá nhân hóa phòng để tránh cảm giác lạnh lẽo. Phòng ngủ cá nhân nên có diện tích 18-29 m², với giường thấp, tủ quần áo linh hoạt và cửa kiểu Hà Lan để chống xâm nhập; phòng tắm riêng rộng 5-7 m², trang bị vòi sen toàn phòng và đèn sưởi. Không gian chung bao gồm khu vực sinh hoạt, ăn uống và bếp mở khoảng 74 m² với thiết bị gia đình, cùng sân vườn an toàn có lối đi vòng rộng 1500mm, ghế nghỉ và yếu tố cảm giác như cây cối, nước để kích thích giác quan. Tích hợp y tế là cần thiết, với phòng y tế, khu vực phục hồi chức năng và liên kết bệnh viện; sử dụng công nghệ như đèn cảm biến, điều khiển giọng nói để hỗ trợ hàng ngày. Bố cục này khuyến khích tương tác xã hội, giảm cảm giác cô lập và cải thiện chất lượng cuộc sống tổng thể.
Vật liệu và hoàn thiện.
Lựa chọn vật liệu phải đảm bảo tính bền vững, dễ vệ sinh và hỗ trợ sức khỏe. Sàn nhà nên không phản chiếu, với mẫu nhỏ dưới 2.5cm, chống thấm như vinyl hoặc thảm chống ẩm, dễ lau chùi và tránh chuyển tiếp cao để giảm nguy cơ vấp ngã. Màu sắc và ánh sáng đóng vai trò quan trọng, sử dụng màu tương phản để hỗ trợ định hướng (như ghế vệ sinh khác màu sàn), ánh sáng tự nhiên qua cửa sổ lớn thấp dưới 60cm, và đèn LED mô phỏng chu kỳ ngày đêm. Để bền vững, tích hợp tiêu chuẩn LEED cho tiết kiệm năng lượng, thông gió tốt duy trì nhiệt độ 25°C, và vật liệu thân thiện với môi trường nhằm cải thiện chất lượng không khí. Những lựa chọn này không chỉ nâng cao tính thẩm mỹ mà còn góp phần vào sức khỏe lâu dài của cư dân, đặc biệt trong bối cảnh hậu đại dịch với nhu cầu chống nhiễm khuẩn cao.
Thi công và vận hành.
Giai đoạn thi công cần tính toán chi phí hợp lý, ví dụ thiết bị cho cơ sở 200 người ước tính 5-7 tỷ VND, ưu tiên công nghệ chống nhiễm khuẩn như sàn liền mạch và thông gió cải tiến. Nhân sự phải được đào tạo chuyên sâu với tỷ lệ bác sĩ/y tá 1:1.3, kèm khu vực nghỉ ngơi riêng cho nhân viên. Tích hợp cộng đồng bằng cách thiết kế khuyến khích tương tác gia đình và hoạt động liên thế hệ, như vườn cộng đồng hoặc sự kiện mở. Cuối cùng, kiểm tra và đánh giá dựa trên mô hình evidence-based design, sử dụng mô hình ảo để đảm bảo giảm lo âu, cải thiện giấc ngủ và tăng cường xã hội hóa. Khi vận hành, nên tham khảo các mô hình thành công tại Việt Nam như Binh My Nursing Home ở TP.HCM hoặc Tuyet Thai Aged Care Center ở Hà Nội để lấy kinh nghiệm thực tiễn.
Lời kết
Tóm lại, thiết kế và thi công bệnh viện dưỡng lão hay trung tâm chăm sóc người cao tuổi đòi hỏi sự kết hợp hài hòa giữa pháp lý, an toàn, thiết kế nhân văn và công nghệ hiện đại. Bằng cách chú trọng vào các lưu ý trên, chúng ta không chỉ đáp ứng nhu cầu y tế mà còn tạo ra một không gian sống ý nghĩa, góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội Việt Nam. Việc tham khảo ý kiến chuyên gia lão khoa, kiến trúc sư chuyên ngành và cơ quan địa phương như Sở Lao động - Thương binh và Xã hội là bước đi cần thiết để đảm bảo thành công.
Liên hệ tư vấn thiết kế:
CÔNG TY CỔ PHẦN KIẾN TRÚC & ĐẦU TƯ XÂY DỰNG GOOD HOPE
Số điện thoại: 028 2220 2220 Hotline: 0968 88 00 55
Email: acihomesg@gmail.com
Văn phòng 1: Tòa nhà Rosana, 60 Nguyễn Đình Chiểu, P.Đakao, Q1, TPHCM
Văn phòng 2: Tầng 8, Tòa nhà Licogi 13, Số 164, Đường Khuất Duy Tiến, Thanh Xuân, Hà Nội
